Μηχανισμός εποπτείας των προμηθειών του Δημοσίου σε 37 ημέρες!

Του Δημήτρη Μάρδα*

Αποφασίσθηκε στο πλαίσιο του Μνημονίου, η σύσταση μιας Aνεξάρτητης Αρχής των Δημοσίων Συμβάσεων. Δεδομένης όμως της τεχνογνωσίας της Γενικής γραμματείας Εμπορίου (ΓΓΕ) στο χώρο των κρατικών προμηθειών, η Ανεξάρτητη αυτή Αρχή ενδείκνυται να λειτουργήσει σε συνεργασία με την πρώτη. Έτσι θα εξοικονομηθεί χρόνος, χρήμα και παράλληλα θα αξιοποιηθεί στο έπακρο το ανθρώπινο κεφάλαιο της ΓΓΕ σε χώρους (δηλαδή στην εποπτεία) που δεν θεραπεύονται σήμερα από την ίδια.

Η Ανεξάρτητη Αρχή, που ζητά η τρόικα να συσταθεί έως το τέλος του 2010(!!!), μπορεί, έχοντας ‘υπεργολάβο’ τη ΓΓΕ, να έχει τις εξής αρμοδιότητες:

1) Nα συντάσσει για όλους τους φορείς τις προδιαγραφές των προς προμήθεια προϊόντων μέσω της ηλεκτρονικής διαβούλευσης των προδιαγραφών, έτσι όπως αυτή είχε σχεδιαστεί το 2001 στη ΓΓΕ και είναι ανενεργή από τότε.

2) Να παίζει το ρόλο του επόπτη - διαιτητή / (εξωδικαστική επίλυση) των σχετικών διαφορών, χρησιμοποιώντας τον τρόπο εξέτασης των ενστάσεων της ΓΓΕ, σε διευρυμένη μορφή. Αναλυτικότερα, μπορεί να παίζει το ρόλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε εθνικό όμως επίπεδο, μέσω ενός συνόλου Επιτροπών Ενστάσεων-Προσφυγών για διαγωνισμούς άνω των 60 χιλ. ευρώ.

3) Να αναλάβει τη διαρκή επιμόρφωση όλων των υπαλλήλων που εμπλέκονται με προμήθειες (των Δήμων , Κεντρικής Διοίκησης κλπ) και να έχει το μάνατζμεντ όλου του ηλεκτρονικού συστήματος των προμηθειών της χώρας

4) Να συντάσσει ενιαίες φόρμες διαγωνισμών για όλους τους φορείς (π.χ διαγωνισμός για συμφωνία πλαίσιο).

5) Να πραγματοποιεί έλεγχο τιμών, έχοντας δημιουργήσει μια σοβαρή βάση δεδομένων ανά προϊόν, σε συνεργασία με άλλους φορείς άλλων κρατών ή των δεδομένων που προκύπτουν από έρευνα αγοράς

6) Τέλος και το κυριότερο ίσως, θα εποπτεύει τον τρόπο με τον οποίο οι διάφοροι φορείς της χώρας (αναθέτουσες αρχές) οδηγούνται στην υπογραφή μιας σύμβασης. Εδώ το κύριο ερώτημα που θέλει απάντηση είναι το εξής:

Πως ένας κακός, αντιπαραγωγικός, μη ανταγωνιστικός παραγωγός ‘σαρώνει’ του διαγωνισμούς του Δημοσίου όντας μόνιμα προμηθευτής του.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι χρειάζεται μια μέθοδος εποπτείας που αφού

α) ταξινομήσει τα προϊόντα που συμμετέχουν στις προμήθειες του Δημοσίου σε κατηγορίες ακολουθώντας μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, κατόπιν

β) να προσδιορίσει, με τη βοήθεια μιας σειράς δεικτών παραδείγματος χάρη, κατά πόσο το προϊόν που προσφέρει ο προμηθευτής είναι ανταγωνιστικό ή μη. Από τον συνδυασμό των δεικτών ανά προϊόν/προμηθευτή μπορεί να διαπιστωθεί κατά πόσο δικαιολογείται μια σύμβαση με τον όποιον προμηθευτή.

Εδώ και καιρό επεξεργαζόμαστε μια τέτοια μέθοδο. Η μέθοδος αυτή αποτέλεσε πεδίο συζήτησης για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την περίοδο 1993-1994 (έγγραφο της Δ/σης των Συμβάσεων του Δημοσίου της Επιτροπής CC/94/21).

Μέρος της προτεινόμενης μεθόδου εποπτείας τέθηκε σε εφαρμογή για πρώτη φορά το 2001 στο πλαίσιο των διαγωνισμών της ΓΓΕ. Το Παράρτημα Ζ των διακηρύξεων της ΓΓΕ της περιόδου 2001-2005 εξυπηρετούσε τον σκοπό αυτό. Η ηγεσία του Υπουργείου επί διακυβέρνησης της Ν.Δ (2004 και μετά) δεν κατανόησε μάλλον τη σκοπιμότητα του Παραρτήματος αυτού, οπότε το αφαίρεσε από τις διακηρύξεις.

Αν από το 2002 έως σήμερα είχαμε καταχωρημένα τα πρωτογενή δεδομένα που ζητούσε το εν λόγω Παράρτημα, τώρα θα ήμασταν ενδεχομένως σε θέση να θέσουμε σε εφαρμογή άμεσα ένα ήδη δοκιμασμένο σύστημα εποπτείας των κρατικών προμηθειών της χώρας.

Η προτεινόμενη μέθοδος ολοκληρώθηκε πρόσφατα ως προς το τεχνικό της μέρος, οπότε προτάθηκε να δημοσιευθεί από διεθνές επιστημονικό περιοδικό. Η λογική που τη διακρίνει δοκιμάστηκε σε σύνολο μελετών, που δημοσιεύθηκαν σε διεθνή περιοδικά (World Economy 1995, Atlantic Economic Journal, 2008) και που αφορούσαν όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αποδέχθηκε την μέθοδο και ενέταξε άρθρο περιοδικού (International Advances for Economic Research 2000), όπου παρουσιάζεται και που αφορά στην Τσεχία, σε 1100 προτεινόμενα άρθρα διεθνώς σχετικά με τις προμήθειες του Δημοσίου.

* Ο κ. Μάρδας είναι Αν. καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, π. στέλεχος της Δ/σης Συμβάσεων του Δημοσίου της Eυρ. Επιτροπής (1992-94) και π. Γενικός Γραμματέας Εμπορίου (2000-2) του ΥΠΑΝ.